Modernizm Ne zaman ve Nasıl Başladı?

     Modernizm, sanatçının kendi benliğini ve düşüncelerini dilediği gibi ortaya koyabildiği bir dönemdir. Akıl çağının başlangıcıyla birlikte insanlar “üslup”un ne anlama geldiğini kavradılar ve değişik üslupların farkına vardılar. Modernizme geçiş dönemi 19. Yüzyıl empresyonistleriyle bağdaştırılmaktadır. Tabi başlangıcı kadar nasıl geliştiği, hangi sanatçıların önayak olduğu konusu da oldukça önemlidir. Kimilerine göre Jacques-Luis David’in ‘Horatların Yemini’ adlı tablosu, kimene göre Courbet’in ‘Ressamın Atölyesi’ ve kimine göre de Monet’nin ‘Gün Doğumu’ adlı tablosu modernizmin başlangıcıdır. Kerry Freedman’a göre ise Goya’nın ‘3 Mayıs 1808’ tablosu erken modern resim örneklerindendir.

      Aslında modern resim örnekleri çok daha önceden tek tük karşımıza çıktımıştı. Bana kalırsa Goya ve diğer romantiklerin yaptığı çalışmaların kaynağı olarak Hieronymus Bosh ve El Greco gösterilebilir. Çünkü modern resminde içsellik, bireysellik, coşku, özgürlük ve eleştiri öne çıkmaktadır. Bu eleştirel yaklaşımlar ilk olarak Bosh ile özgünlük ve coşku da ilk olarak Greco ile karşımıza çıkmıştı.

      Modernizim belli başlı bazı ilkelere sahipti. Yenilik, öncülük, öznellik, özerklik, soyutlama, biçimbozma gibi kavramlar modern dönemde sık sık karşımıza çıkmıştır. Özerklik kavramına değinecek olursam, modernizm döneminde çoğu sanat akımı ve çoğu sanatçı sanatın özerkleşmesini ve kendi benliği ile ortaya çıkmasını hedeflemiştir. 18. Yüzyıl felsefesinde öne çıkan isimlerden olan Immanuel Kant’a göre sanat, tamamen özerk bir alan ve sanatçı da dehadır. Yaratıcılık öğrenilecek bir şey değildir ve yetenek doğuştandır. Bu düşüncelerden yola çıkarak Modernizm, sanat sanat içindir kavramıyla şekillenmeye başlamıştır. Fakat sanat başka amaçlar doğrultusunda kullanılmayıp sadece kendisini temsil etmesiyle, kendi kurallarını koymasıyla birlikte aslında kendi kendine sınırlar koymaya başlamıştı. Sonrasında ise her sanat disiplininin kendine özgü olması gerektiği düşünülmüştür. İşte tam da bu dönemlerde Picasso ve Braque ortaya çıkıp resim yüzeyindeki üç boyut yanılsamasını ortadan kaldırmış ve aslında iki boyutlu bir düzlem olduğunu ilk kez insanlara göstermişlerdir.

(Kaynakça)

E.H.Gombrich – Sanatın Öyküsü

Mehmet Yılmaz – Modernden Postmoderne Sanat

Kerry Freedman – Teaching Visual Culture